Mantelzorg en ondersteuning mantelzorgers - Mensen met dementie in Groningen

Mantelzorg en vrijwilligerswerk zijn ook voor mensen met dementie belangrijk. Het wordt samen ook wel informele zorg genoemd. Mantelzorg en vrijwilligerswerk zijn termen die vaak door elkaar gehaald worden. Toch zijn er essentiële verschillen. U leest hier informatie wat mantelzorg en vrijwilligerswerk is en de bijdrage van de mantelzorgers en vrijwilligers. U vindt hier ook een overzicht van de onderzoeken m.b.t. de ontwikkelingen en bedreigingen.

Mantelzorg
Mantelzorg is alle hulp aan een hulpbehoevende door iemand uit diens directe sociale omgeving. Ook minder intensieve hulp, de hulp aan huisgenoten en de hulp aan instellingsbewoners zijn meegenomen. Mantelzorg is hulp die verder gaat dan de zogenoemde ‘gebruikelijke hulp – Bron SCP.

Vrijwilligerswerk
Een vrijwilliger verricht vrijwilligerswerk uit vrije wil werkzaamheden, buiten een vast dienstverband. In het algemeen zijn deze werkzaamheden onbetaald of staat er een vergoeding tegenover die lager ligt dan het minimumloon bij betaald werk. Vrijwilligers worden opgedeeld in twee categorieën: nieuwe en klassieke vrijwilligers. De klassieke vrijwilliger is iemand die jarenlang in dezelfde organisatie een taak blijft uitvoeren. Zijn of haar motivatie wordt vaak gelinkt aan sociale aspecten. De vrijwilliger blijft bij de organisatie omdat de andere vrijwilligers vrienden zijn en omdat hij of zij al jaren hetzelfde doet. Deze vorm komt aan het begin van de eenentwintigste eeuw minder vaak voor dan de nieuwe vrijwilliger. De nieuwe vrijwilliger gaat eerder “shoppen” en neemt een engagement op met een specifiek doel (iets leren, een problematiek oplossen) Bron Wikipedia.

Het onderzoek Sociale samenhang en Welzijn 2017 geeft een beeld van de vrijwilligers en het soort vrijwilligerswerk in Nederland
Enkele getallen over vrijwilligerswerk

Bijna de helft van de Nederlanders van 15 jaar en ouder gaf in 2017 aan zich minstens een keer per jaar ingezet te hebben als vrijwilliger. Drie op de tien zeiden in de vier weken voorafgaand aan het interview nog vrijwilligerswerk te hebben gedaan. Deze aandelen zijn al sinds 2012 vrij stabiel. Gemiddeld besteedt een vrijwilliger 4,5 uur per week aan vrijwilligerswerk.

Welke bevolkingsgroepen zetten zich vooral in als vrijwilliger? In welke regio’s en steden zijn veel vrijwilligers te vinden? Welke activiteiten verricht men als vrijwilliger? Wat is de voornaamste reden van vrijwilligers om zich kosteloos in te zetten voor een organisatie of vereniging? En hoe tevreden zijn ze met hun vrijwilligerswerk? Lees meer in Vrijwilligerswerk – Activiteiten en duur en motieven – CBS 2018

Waar vind ik een vrijwilliger?
In elke gemeente is wel een aanbod voor vrijwilligerswerk; soms ook specifiek voor mensen met dementie. Vrijwilligers bieden mensen met dementie en hun mantelzorgers ondersteuning in de thuissituatie. Vrijwilligers komen voor bijvoorbeeld het contact: samen een leuke activiteit ondernemen, een kopje koffie drinken, een spelletje doen, TV kijken, muziek luisteren, even naar buiten of herinneringen ophalen. Zo ondersteunen vrijwilligers mantelzorgers door een paar uurtjes de zorg over te nemen, zodat zij er zelf even uit kunnen. Overigens kunnen ook mensen met dementie zelf vrijwilligerswerk doen.

Beleid, ontwikkelingen en onderzoek mantelzorg en informele zorg
Mantelzorg en vrijwilligerswerk worden samen ook wel informele zorg genoemd. Mede door de vergrijzing wordt op vrijwilligers en mantelzorgers een groot beroep gedaan. Vrijwillige zorg, hulp en ondersteuning is een onmisbaar kapitaal. Ook worden vrijwilligers en mantelzorgers wel het “cement” van de samenleving genoemd.
Daarom wordt er veel onderzoek naar gedaan en vragen belangenorganisaties aandacht voor de waardering van de inzet van mantelzorgers en vrijwilligers.

Keuzehulp voor mantelzorgers. Handelingen overnemen van de zorgprofessional – augustus 2024
Mantelzorgers worden steeds vaker gevraagd om zorg over te nemen. Maar hoe beslis je of je dit wilt doen? Is het echt een vrije keuze, en ben je er goed op voorbereid? En wie is verantwoordelijk als er iets misgaat? MantelzorgNLheeft daarom een keuzehulp ontwikkeld die antwoorden biedt op deze vragen.
Deze gids helpt bij het maken van een weloverwogen beslissing, met aandacht voor voorbereiding, juridische aspecten en de impact op je rol. De gids benadrukt dat het overnemen van taken een vrije keuze moet zijn, met goede voorbereiding door zorgprofessionals en een back-up voor als je uitvalt.
Voordat je als mantelzorger besluit om zorghandelingen van de zorg over te nemen, moet je wel weten welke mogelijke gevolgen, risico’s en voordelen daarbij horen. Want wat als er iets fout gaat? Wie is dan verantwoordelijk. Zorghandelingen zijn bijvoorbeeld: ogen druppelen, injecties geven of een katheter wisselen. Maar ook iemand aankleden of wassen.
De Inspectie voor Gezondheid en Jeugd (IGJ) heeft zorgprofessionals nu duidelijkheid gegeven over de gevolgen en risico’s. MantelzorgNL vindt het belangrijk dat deze informatie ook bij de mantelzorgers zelf komt. Op een begrijpelijk niveau. Lees meer in de Keuzehulp voor mantelzorgers – Handelingen overnemen van de zorgprofessional – MantelzorgNL
Bron en meer info https://www.mantelzorg.nl/publicaties/keuzehulp-voor-mantelzorgers-handelingen-overnemen-van-de-zorgprofessional

Duidelijkheid over wat mantelzorgers en vrijwilligers mogen in de zorg – Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd – Juni 2024
Wat mogen mantelzorgers en vrijwilligers in de zorg? Wie is verantwoordelijk als er iets misgaat? In een publicatie (webdossier) geeft de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) daar duidelijkheid en tips over.
Veel zorginstellingen en professionele zorgverleners werken samen met mantelzorgers en vrijwilligers. Steeds meer. Daar is behoefte aan, en er zijn wettelijk ook veel mogelijkheden.
Mantelzorgers
Mantelzorgers geven thuis, in een verpleeghuis of in een ziekenhuis zorg aan een familielid of vriend met wie zij al een band hadden.
Mantelzorgers mogen ook risicovolle of voorbehouden handelingen uitvoeren, als zij dit zorgvuldig en met instemming van de cliënt of patiënt doen. Bijvoorbeeld injecties geven. Het is dan belangrijk dat de handeling is aangeleerd door een deskundige zorgverlener en dat de mantelzorger zich bekwaam voelt voor het uitvoeren van de handeling.
De professioneel betrokken zorgverleners houden de dossiers van de cliënten of patiënten bij. Inclusief de afspraken over wat de mantelzorgers doen. Zo weet iedereen wat de actuele situatie van de cliënten en patiënten is. De professionele zorgverleners moeten ook regelmatig de zorg met de mantelzorgers bespreken.
De inspectie vindt het belangrijk dat zorgaanbieders duidelijk zijn over de afspraken die zij maken met de cliënt of patiënt en de mantelzorger. Lees meer op https://www.igj.nl/onderwerpen/inzet-personeel-in-de-zorg/samenwerken-met-mantelzorgers
Vrijwilligers
Zorgaanbieders kiezen er steeds vaker voor om samen te werken met vrijwilligers. Vrijwilligers geven – vanuit een zorgaanbieder – zorg aan iemand met wie zij bij de start van hun taken nog geen persoonlijke band hebben.
Vrijwilligers mogen onder voorwaarden verschillende zorgtaken uitvoeren. De zorgaanbieder die vrijwilligers inzet, is verantwoordelijk is voor het handelen van de vrijwilligers bij het uitvoeren van zorgtaken. Als vrijwilligers voldoende geschoold of bekwaam zijn mogen ze in opdracht van een bevoegde zorgverlener ook risicovolle en voorbehouden zorghandelingen uitvoeren. Het is dan van belang dat het zowel voor de vrijwilliger als voor de professionele zorgverleners duidelijk is wie welke handeling beheerst en mag uitvoeren.
De inspectie vindt het belangrijk dat vrijwilligers begeleid en geschoold worden. En dat de zorgaanbieder zicht heeft op de bekwaamheid van de vrijwilligers met wie zij samenwerkt.
Bron en meer info juni 2024 IGJ – https://www.igj.nl/onderwerpen/inzet-personeel-in-de-zorg/nieuws/2024/06/04/duidelijkheid-over-wat-mantelzorgers-en-vrijwilligers-mogen-in-de-zorg

Familieparticipatie in verpleeghuizen in het licht van personeelskrapte – Kaders informele zorg – 2024 – april
Wat mogelijk vrijwilligers en mantelzorgers wel of niet?

Mag een mantelzorger insuline spuiten bij een vader of moeder in een verpleeginstelling? Mag een dochter inzage in het zorgplan van haar moeder? En wat mogen vrijwilligers wel of niet doen als het om zorghandelingen gaat? Hoe zit het met aansprakelijkheid?
In april 2024 verscheen de notitie “Grenzen verkennen – anno 2024 over de wettelijke kaders en juridische aspecten van informele zorg”. Een update uit 2016 met:

• Vragen uit de praktijk
• Mantelzorger: wetteksten en kaders
• Vrijwilligers: wetteksten en kaders
• Aansprakelijkheid
• Begrippenlijst
• Tips

Er zijn veel vragen over dit onderwerp. Deze notitie biedt zorgorganisaties en zorgverleners houvast geven in een uitdagende tijd. Er zijn wetten en juridische aspecten waar je rekening mee moet houden. En tegelijkertijd kan er soms meer dan je denkt. Er zijn al veel inspirerende voorbeelden.

Denk aan mantelzorgacademies waar mantelzorgers verpleegtechnische handelingen leren uitvoeren. Of aan een vrijwilliger die in de zomerperiode meehelpt om een bewoner te douchen, zodat die bewoner ook in de zomerperiode een vast en vertrouwd gezicht kan zien.
Met deze geactualiseerde notitie worden zorgorganisaties en zorgmedewerkers geïnformeerd en geïnspireerd om met concrete stappen aan de slag te gaan. Daarnaast wordt ook benadrukt om vooral met elkaar in gesprek te gaan. Door een open gesprek over verwachtingen en grenzen komen cliënt, mantelzorger en zorgverlener tot maatwerk.
Lees meer in de Notitie grenzen verkennen informele zorg 2024

Platform Hattinga Verschure – Koester uw mantelzorgers – 2024 – april
In april overhandigden PHV (Platform Hattinge Verschure) hun Pamflet ‘Gemeente, koester uw mantelzorgers!’ aan Wmo-wethouders uit de provincie Groningen. Bestuurslid Peter Verschuren lichtte kort de totstandkoming, de inhoud en het doel van het pamflet toe. Vervolgens overhandigde hij het aan de voorzitter van het wethouders-overleg en aan de aanwezige wethouders.

Het pamflet is tot stand gekomen na gesprekken met mantelzorgers en mantelzorgsteunpunten in de provincie Groningen. Het bevat 12 aandachtspunten voor gemeentelijk beleid, variërend van aanbevelingen voor de bezetting van steunpunten tot de waardering van mantelzorgers, en van de beschikbaarheid van respijtzorg tot aandacht voor jonge mantelzorgers. lees meer in PHV Gemeente-koester-uw-mantelzorgers – april 2024

Verschraling zorg tast kwaliteit van leven aan in de langdurige zorg chronisch zieken en mensen met een handicap – Iederin – November 2023

Onderzoek wijst uit – mantelzorger is onmisbaar in langdurige zorg maar wordt steeds meer belast
De langdurige zorg voor mensen met een beperking verschraalt. Er staan steeds meer mensen op de wachtlijst, er is weinig tijd voor leuke dingen en personeel doet alleen de meest elementaire zaken. Mantelzorgers worden dan ook langzamerhand onmisbaar in de gehandicaptenzorg. Zij vullen de gaten op die ontstaan door personeelstekorten. Dit komt naar voren in een onderzoek dat Ieder(in) heeft uitgevoerd onder 580 mensen met een beperking, die zorg en ondersteuning ontvangen uit de Wet langdurige zorg (Wlz), en naasten.
Mantelzorger wordt steeds meer belast
Mantelzorgers spelen een sleutelrol in de langdurige zorg voor mensen met een beperking. Bijna alle deelnemers aan het onderzoek krijgen ondersteuning van met name familie en andere mensen uit hun netwerk zoals buren en vrienden. Het gaat dan om allerlei zaken, zoals ziekenhuisbezoek, sociaal gezelschap, ondersteuning bij uitjes en persoonlijke verzorging en hulp bij de administratie en financiën. Naasten zijn dan ook onmisbaar voor de ervaren kwaliteit van zorg, ondersteuning en leven.
Aanbevelingen voor verbetering kwaliteit van zorg
In het rapport staan aanbevelingen om de kwaliteit van zorg voor mensen met een beperking te verbeteren. Alle partijen die een rol spelen in de sector moeten zich daar actief voor inzetten. Daarom richten de aanbevelingen zich op meerdere partijen, en dan met name het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, VGN, zorgaanbieders, zorgkantoren en Zorgverzekeraars Nederland en cliënten- en naastenorganisaties.
Mantelzorg is een goed voorbeeld waar meerdere genoemde partijen een rol kunnen spelen.
Ieder(in) vindt dat naasten die meer willen bijdragen in de zorg en ondersteuning, daarin gefaciliteerd moeten worden; dat in alle cao’s ruimte moet worden geboden voor mantelzorg; dat zorgverleners moeten investeren in de samenwerkingsdriehoek van persoon met de beperking, mantelzorger en zorgverlener; en dat er moet worden geïnvesteerd in een groter aanbod van logeeropvang en respijtzorg.
Lees meer in Verschraling zorg tast kwaliteit van leven aan in de langdurige zorg chronisch zieken en mensen met een handicap – Iederin – November 2023
Ieder(in) is de koepelorganisatie van mensen met een lichamelijke handicap, verstandelijke beperking of chronische ziekte. Tweehonderdachtendertig organisaties zijn bij ons aangesloten. Ieder(in) is daarmee het grootste netwerk in Nederland van mensen met een beperking. We behartigen de belangen van meer dan twee miljoen mensen. Meer info op https://iederin.nl/over-iederin

Position paper: Meer integrale visie op mantelzorg nodig – SCP- 2023 September
Input voor rondetafelgesprek Tweede Kamer over mantelzorg op 28 september 2023
De overheid vraagt op verschillende terreinen meer van mensen, onder andere op het gebied van mantelzorg. Maar waar gaat het bij mantelzorgtaken precies om, wie verleent deze zorg aan naasten en hoe kunnen we mantelzorgers het beste ondersteunen? Daarover sprakt de commissie Sociale Zaken en Werkgelegenheid van de Tweede Kamer op 28 september 2023. Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) leverde vooraf input voor dit gesprek in de vorm van een position paper. Daarin ondermeer een pleidooi voor integraal beleid.
Effecten van mantelzorg op de samenleving
Deze toenemende druk op mantelzorgers heeft op meerdere gebieden effect op de samenleving. Zo kampen vooral mensen die intensief voor een naaste zorgen met overbelasting, hoge tijdsdruk, langdurig verzuim en ervaren zij een slechtere gezondheid. Intensieve mantelzorgers korten hun werkwerk vaker in dan niet mantelzorgers. Ook veel jongeren hebben te maken met ziekte en zorg. Eén op de vijf scholieren groeit op met een langdurig ziek gezinslid. Deze scholieren hebben vaker een slechtere fysieke en mentale gezondheid dan leeftijdsgenoten zonder zorgsituatie. Studerende jonge mantelzorgers presteren tijdens hun studie minder en hebben een lager studietempo dan studenten die geen mantelzorg verlenen.
Beleid op het terrein van arbeid, onderwijs, langdurige zorg en mantelzorg wordt onafhankelijk van elkaar vormgegeven. Deze gebieden komen in het leven van burgers echter bij elkaar, en kunnen bij hen voor spanningen zorgen. Daarom is een integrale, domeinoverstijgende benadering gewenst, met oog voor de mogelijke uitruilen tussen verschillende domeinen en mantelzorg. Dit betekent dat er een antwoord nodig is op de vragen: wat kunnen we aan mantelzorg vragen van individuen en welke zorg en ondersteuning willen we collectief, via de overheid bieden? Hoe kan de overheid – samen met werkgevers en onderwijsinstellingen – ervoor zorgen dat iedereen die dat nodig heeft, zowel zorgvragers als mantelzorgers, een minimum aan zorg en ondersteuning krijgt?
Lees meer in Position paper SCP – rondetafelgesprek – Mantelzorg – september 2023

Mantelzorg in strijd met Rechten van de Mens- Manifest Mantelzorgelijk – 2023 September

Mantelzorgelijk roept politiek op tot beter beleid en alle mantelzorgers tot gezamenlijke actie.
Mantelzorgers krijgen géén gelijk loon voor gelijke arbeid, hebben géén recht op voorzieningen in geval van werkloosheid en jonge mantelzorgers die onderwijs volgen lopen een achterstand op ten opzichte van leeftijdsgenoten. Daarmee is mantelzorg in strijd met de Rechten van de Mens. Door vergrijzing, bezuinigingen, tekort aan zorgmedewerkers en een tekort aan instellingsplekken, wordt er een enorme druk op de mantelzorger gelegd. Aangezien ruim 5 miljoen mensen in Nederland mantelzorger is, roept Mantelzorgelijk op tot actie.
Huidige beroep op mantelzorg in strijd met Rechten van de Mens
Gelijkwaardigheid, gelijkheid en bestaanszekerheid zijn de basis van onze beschaving. In 1946 is de Verenigde Naties een Commissie voor de Rechten van de Mens gestart om die rechten te beschrijven en te beschermen. Naast het recht op informatie heeft een mantelzorger ook recht op gelijk loon voor gelijke arbeid. Lees meer in Mantelzorgelijk-Manifest – Mantelorgelijk 2023 september

Mantelzorgagenda 2023 – 2026 Ministerie VWS – concrete stappen om de positie van mantelzorgers te versterken – 2023 juli
Vrijdag 7 juli 2023 is de Mantelzorgagenda 2023 – 2026 van het Ministerie van VWS naar de Tweede Kamer gestuurd. In deze agenda staat een aantal concrete acties, die gaan helpen om de positie van mantelzorgers te versterken. MantelzorgNL – https://www.mantelzorg.nl – heeft bijgedragen aan de totstandkoming van de agenda.
De acties moeten eraan bijdragen dat mantelzorgers de zorg voor hun naaste beter kunnen combineren met andere taken: door de zorg van mantelzorgers te zien, te erkennen en te faciliteren. In het bijzonder als het gaat om
werkende mantelzorgers en jonge mantelzorgers
Maar ook verbeteringen voor de thema’s mantelzorg en wonen en mantelzorg en bijstandsverlening.
Gelijkwaardige samenwerking tussen mantelzorg en zorgprofessionals. Ook verbetering van samenwerking tussen mantelzorgers en zorgprofessionals staat op de agenda.
Veel mantelzorgers hebben te maken met verschillende zorg- en hulpverleners. Mantelzorgers verrichten ook steeds meer handelingen. Hoe kunnen we de samenwerking versterken en wordt de mantelzorger gezien en betrokken door de zorgprofessional, met oog voor de draagkracht en draaglast?
De druk op de mantelzorger neemt toe. Het is belangrijk dat mantelzorgers op tijd de juiste hulp en ondersteuning krijgen wanneer dit nodig is. Gemeenten en zorgverzekeraars zijn aan zet om hier vorm aan te geven, bijvoorbeeld in de vorm van respijtzorg. Maar het kan ook gaan om goede informatievoorziening of bewustwording.
De acties zijn er op gericht om gemeenten te stimuleren en te faciliteren verbeteringen in deze ondersteuning voor elkaar te krijgen
Mantelzorgers zullen de druk op hen steeds meer gaan voelen. Hiervoor moet de positie van mantelzorgers versterkt worden, moet mantelzorg vanuit wetten, uitvoering en maatschappij de zorg voor je naaste beter mogelijk gemaakt worden. Én moet er meer geïnvesteerd worden in preventie en respijt.
Op deze manier kan de zorg voor elkaar mogelijk gemaakt en vol gehouden worden. Lees meer in de Mantelzorgagenda 2023-2026 Mantelzorgagenda 2023-2026 en De sociale basis De sociale basis en Onderzoek naar de effectiviteit van mantelzorgondersteuning Onderzoek naar de effectiviteit van mantelzorgondersteuning .

Mantelzorgnota in de gemeente Groningen – 2023 april
Op dinsdag 26 april stond in de Raadsvergadering van de gemeente Groningen de Mantelzorgnota ‘Van onschatbare waarde’ op de agenda. De nota gaat over het mantelzorgbeleid 2023 – 2026 in de gemeente Groningen. De gemeente wil aan mantelzorgers (meer) ondersteuning bieden die aansluit op wat zij nodig hebben. In de nota beschrijft de gemeente hoe ze dat wil doen.

Platform Hattinga Verschure – https://sphv.nl – heeft feedback kunnen geven op de mantelzorgnota. De strekking hiervan is: we zijn enthousiast over alle voornemens, maar zien graag hoe deze gerealiseerd gaan worden. Kortom: er is werk aan de winkel!
PHV gaat ook deelnemen aan de Denktank van Humanitas Steunpunt Mantelzorg Groningen die hierover gaan meedenken. Zo houden zij een vinger aan de pols bij de verdere invulling en uitvoering van het mantelzorgbeleid.
Lees de nota Gemeente Groningen Gemeente Groningen – Van Onschatbare waarde De sociale basis actielijn Mantelzorg 2023-2026

Rapportage Onderzoek Mantelzorgondersteuning en Respijtzorg Gemeente Groningen – 2023 januari
In de gemeente Groningen is onderzoek gedaan naar op welke manier mantelzorgers die intensief zorgen (en overbelast zijn of dreigen te geraken) beter ondersteund kunnen worden middels respijtzorg, waarbij de behoefte van de mantelzorger centraal staat. Hierna de conclusies en aanbevelingen.
Conclusies zijn
• De grootste groep die mantelzorg verleent en een (enigszins tot zware) belasting ervaart zijn de ouderen (>75 jaar) die zorgen voor hun thuiswonende partner. Dit een belangrijke doelgroep.
• Door zowel de mantelzorgers als doorverwijzers wordt aangegeven dat de informatievoorziening en bekendheid van respijtzorg beter kan. De informatievoorzienig is te veel versnipperd, wat betreft informatiebronnen en mogelijkheden. Men kan de juiste informatie niet vinden en verdwaalt in de verschillende informatiebronnen. Ook voldoende aandacht voor de financiële effecten wordt gemist. • Door zowel mantelzorgers als doorverwijzers wordt aangegeven dat zij drempels ervaren in het vinden en gebruik maken van respijtzorg. Men ervaart bureaucratie en regeldruk. Respondenten missen laagdrempelig en flexibel aanbod dat aansluit bij de vraag, dat snel en passend kan worden ingezet zonder te veel administratieve lasten.
• De (algemene)informatie die wordt gegeven blijkt vaak complexer en minder goed aan te sluiten dan in eerste instantie werd aangegeven. Verwachtingsmanagement is hierin belangrijk.
Aanbevelingen
• Op basis van de conclusies uit het onderzoek volgen aanbevelingen, waarin mantelzorgers zich gezien, herkend, erkent en ondersteund voelen en er structureel aandacht komt voor deze stille groep die niet uit zichzelf niet (snel) om hulp en ondersteuning vraagt.
• Om dit te realiseren is een andere koers nodig, waarin de gemeente en netwerkpartners de handen ineen slaan en werken aan verdere professionalisering van mantelzorgondersteuning.
• Waarin aandacht voor dit thema wordt verbreed en stevig wordt verankerd binnen de verschillende betrokken partijen.
• Met als doel een steeds sterkere sociale basis die zelf steun en hulp opvangt, met een stevig vangnet van de zorg, die er staat wanneer dat nodig is.
De aanbevelingen richten zich op twee oplossingsrichtingen:
• Het verbeteren van de informatievoorzieningen over de mogelijkheden en toegang tot respijtzorg
• Het bevorderen van het gebruik van respijtzorg.
Lees meer in Rapportage Mantelzorg en respijtzorg Gemeente Groningen – 2023 januari

Dementiemonitor 2022 Mantelzorg en werk – zorgbelasting en kwaliteit van leven van werkende mantelzorgers – 2022
Er zijn in Nederland ruim 800.000 mantelzorgers die zorgen voor een naaste met dementie. Bijna de helft van hen combineert de zorg met een betaalde baan. Wat doet dit met de mate van belasting en kwaliteit van leven die zij ervaren? Alzheimer Nederland het Nivel deden een onderzoek. In een infographic staan de resultaten
Deze infographic hoort bij de factsheet “Verschil in zorgbelasting en kwaliteit van leven tussen werkende en niet-werkende mantelzorgers”. Deze factsheet is gebaseerd op de Dementiemonitor 2022, een onderzoek dat iedere twee jaar wordt uitgevoerd door Nivel in samenwerking met Alzheimer Nederland.
Lees meer in Dementiemonitor 2022 mantelzorg en werk – zorgbelasting en werkende mantelzorgers Alzheimer Nederland

De visie Mantelzorg naar 2040 -MantelzorgNL – 2022 oktober
‘Er wordt te makkelijk gedacht over wat mantelzorgers allemaal kunnen doen en er wordt helemaal niet nagedacht over de groeiende groep mantelzorgers die het niet redt en overbelast raakt. Dit schaadt de samenleving en het draagvlak om voor elkaar te zorgen.’
MantelzorgNL vindt dat er nu gehandeld moet worden en presenteerde daarom 3 oktober 2022 de visie Mantelzorg naar 2040 waarmee het kabinet direct aan de slag kan.
Daarom komt MantelzorgNL met een nieuwe visie op mantelzorg die de mens centraal zet. Immers, een overheid die vraagt van mensen om voor elkaar te zorgen, is alleen effectief als er sprake is van wederzijds vertrouwen.. Kortom, een visie die de mantelzorger erkent en waardeert. Een visie die mantelzorgers wegens teveel zorgtaken niet aan de arbeidsmarkt, maar garandeert dat mensen werk en mantelzorg kunnen blijven combineren.
Daarvoor is nodig:
1.Van systeemgericht werken naar mensgericht denken.
Vertrouwen in de mens moet het uitgangspunt zijn in de werkwijze van overheid en instanties. Niet elke keer dezelfde formulieren in te vullen, maar wordt één formulier door alle instanties gebruikt.
2.Borging van mantelzorg in alle (zorg)wetten. Zodat vanuit Wmo, Zvw, Wlz en Jeugdwet systemisch wordt gewerkt waarbij de professional, de mantelzorger en – waar mogelijk – de zorgvrager samen bepalen wat nodig is en wat mogelijk is met ook ter preventie van overbelasting.
3.Inperking van de vrijheid van instanties om aanpassingen in het nadeel van mantelzorgers door te voeren.
4.Faciliteren van de sociale basis. Het kabinet verwacht meer van het sociale netwerk rondom mensen, maar uit onderzoek blijkt dat 33% van de mantelzorger alles alleen doet. En om een netwerk te onderhouden moet je actief zijn en er tijd in investeren. Mantelzorgers die intensief zorgen, hebben de tijd en/of de energie vaak niet.
5.Dat er onderscheid wordt gemaakt in lichte en zware vormen van mantelzorg. Uitgangspunt is dat mensen in het eigen sociale netwerk – met familie, vrienden en buurt – veel kunnen regelen. Lichte vormen van mantelzorg worden zoveel mogelijk gefaciliteerd door het mensen mogelijk te maken voor elkaar te zorgen. Dit vraagt om faciliteren aan de basis, niet aan het einde. Zo blijft (meer) formele zorg en ondersteuning beschikbaar voor zwaardere zorgsituaties en zwaarder belaste mantelzorgers. Essentieel is om hierbij aandacht te hebben voor de preventie van overbelaste mantelzorg, door tijdig voldoende zorg en ondersteuning in te zetten.
Bron en informatie MantelzorgNL. Lees meer in MantelzorgNL Visie op Mantelzorg hoog tijd voor een nieuw denkkader 2022 oktober

Advies mantelzorg voor en door ouderen – Raad van Ouderen – 2022 september
Het toenemende beroep op mantelzorgers, naast werk en gezin, vraagt om een visie van de overheid om de mantelzorgers beter te ondersteunen. De Raad van Ouderen signaleert veel zorgen bij de huidige mantelzorgers over de toekomst. Alleen door de zorgvrager en mantelzorger meer centraal te stellen in de professionele zorg, de mantelzorg beter te verdelen, de administratieve lasten te verminderen en verlof en vergoedingen te verbeteren, worden de condities voor mantelzorgers verbeterd en zullen meer mensen dit langer kunnen volhouden. Mantelzorg is een mooie manier van zorgen, maar de mantelzorgers moeten de steun van de samenleving en de overheid wel ervaren. Lees meer in het advies Advies mantelzorg voor en door ouderen – Raad va Ouderen – 2022 september

Netwerken integrale ouderenzorg – Goede samenwerking tussen zorgverleners positief voor gevoel van veiligheid bij ouderen en mantelzorgers – 2022 Februari
Een goede onderlinge samenwerking tussen verschillende zorgpartijen is belangrijk voor het gevoel van veiligheid en rust bij ouderen en mantelzorgers. Dit geeft hen het vertrouwen dat zorgverleners elkaar weten te vinden en er snel actie genomen kan worden als dit nodig is.
Dat blijkt uit onderzoek van het RIVM. Hiervoor spraken onderzoekers met ouderen en mantelzorgers die binnen een zogeheten netwerk integrale ouderenzorg vallen. Dit zijn samenwerkingsverbanden van verschillende zorg – en welzijnsprofessionals (zoals huisartsen en sociaal werkers) en/of organisaties. Denk aan thuiszorgorganisaties en gemeenten.
Zowel ouderen als mantelzorgers waarderen het om één contactpersoon te hebben. Daarnaast vinden ze een goede uitwisseling van informatie en het contact tussen zorgverleners onderling belangrijk. Zeker mantelzorgers voelen zich gesteund en ondersteund als er met hen wordt meegedacht en rekening gehouden. Dit geeft ze het gevoel dat ze er niet alleen voor staan.
In Nederland worden netwerken integrale ouderenzorg opgezet. In opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWSMinisterie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) deed het RIVM eerder onderzoek naar waar deze netwerken in Nederland zitten, wat hun kenmerken zijn, welke doelen ze hebben, hoe ze die bereiken, en welke knelpunten zij ervaren. Dit onderzoek richt zich op de vraag hoe ouderen en mantelzorgers integrale ouderenzorg ervaren. Lees meer in RIVM Factsheet Integrale ouderenzorg februari 2022

Nieuwe handreiking – zo organiseer je logeerzorg voor ouderen – 2021 November
Wat is er nodig om ‘logeerzorg’ te organiseren ter ondersteuning van mantelzorgers? Welke partijen betrek je en met welke afspraken? Een nieuwe uitgave van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) biedt de helpende hand.
Logeerzorg is een vorm van respijtzorg, dus vervangende mantelzorg. Mensen die intensief verzorging nodig hebben of ondersteuning, verblijven dan tijdelijk ergens anders. Denk aan een logeeradres voor iemand met beginnende dementie of een ggz-cliënt. Door de inzet van logeerzorg worden hun mantelzorgers voor even ontlast.
De nieuwe handreiking geeft gemeenten, zorgverzekeraars, zorgkantoren en zorgaanbieders antwoorden op de meest gestelde vragen over dit onderwerp. De handreiking richt zich op (niet acute) logeerzorg voor ouderen en hun mantelzorger, hoofdzakelijk vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Maar er zijn ook raakvlakken met de langdurige en de reguliere zorg, aldus de koepelorganisatie. Lees meer in de Handreiking-voor-het-organiseren-van-logeerzorg-voor-ouderen – VWS DSP november 2021

Mantelzorgers van ouders met een niet-westerse migratieachtergrond – 2021 Oktober
Nu de groep oudere migranten met een niet-westerse migratieachtergrond groter wordt, nemen ook de mantelzorgers die voor hen zorgen in aantal toe. Als we hen vergelijken met andere helpers, dan valt op dat deze hulpontvangers en helpers relatief jong zijn. Dat concluderen Mirjam de Klerk, Inger Plaisier en Alice de Boer op basis van kwantitatief onderzoek. Mantelzorgers met een niet-westerse migratieachtergrond ervaren hun hulp ook relatief vaak als positief, maar voelen zich vaker ernstig belast. Lees hun artikel Mantelzorgers van ouders met een niet-westerse migratieachtergrond

Aanbevelingen aan gemeenten – Wie zorgt er voor de mantelzorger als die een adempauze nodig heeft? Hoe (on)bekend is de term respijtzorg? – 2021 September
Wie zorgt er voor de mantelzorger? Dat was de centrale vraag in de serie gesprekken over respijtzorg die het Platform Hattinge Verschure samen met Menzis en de VGG (Vereniging Groninger Gemeenten) in het najaar 2021 en het voorjaar 2021 met de beleidsambtenaren van alle Groninger gemeenten heeft gevoerd.
Het waren openhartige gesprekken waaruit blijkt dat gemeenten zich betrokken voelen bij mantelzorgers en de noodzaak zien om daar de komende jaren aandacht aan te (blijven) besteden. In de gesprekken bleek overigens ook hoe jammer het soms is als er veel tijd en energie wordt gestoken om tot een goede ondersteuning van mantelzorgers te komen, waar vervolgens weinig gebruik van wordt gemaakt.
Aanleiding
Aanleiding voor deze verkenning, waarvoor het Platform Hattinga Verschure het initiatief heeft genomen, was het eindrapport van Clémence Ross. Zij was door minister Hugo de Jonge aangewezen als aanjager Respijtzorg.
Aanbevelingen
Van elk gesprek is een verslag gemaakt dat aan de deelnemers is gestuurd. Uit de opbrengst van alle gesprekken zijn aanbevelingen geformuleerd die, rekening houdend met de lokale situatie, algemeen toepasbaar zijn en zorgen dat mantelzorgers ontlast kunnen worden in een situatie waarin de zorg (en de zorg om de zorg) hen boven het hoofd dreigt te groeien.
Deze aanbevelingen en het vervolg leest u in Aanbevelingen aan gemeenten – Wie zorgt er voor de mantelzorger als die een adempauze nodig heeft – PHV 2021 september

Jonge mantelzorgers – Onafhankelijk advies van de JMZ Pro Klankbordgroep – 2021 Juni
Marjet Karssenberg van de JMZ Pro Klankbordgroep van ervaringsdeskundige jonge mantelzorgers heeft in de Week van de Jonge mantelzorger het advies “Kind van de rekening” overhandigd aan Mirjam Diderich, voorzitter van JMZ Pro. In het document staan laagdrempelige adviezen om de positie van jonge mantelzorgers te verbeteren.
Voor de positie van jonge mantelzorgers is de laatste jaren steeds meer aandacht. Een hele goede ontwikkeling. Om aan deze positieve aandacht een concrete invulling te geven, heeft de klankbordgroep van JMZ Pro vanuit eigen ervaringen haar eerste concrete kaderstellende en richtinggevende advies opgesteld om de positie van jonge mantelzorgers op het voortgezet onderwijs (VO) te verbeteren.
Waar loop je als jonge mantelzorger op de middelbare school tegenaan, wat mist daarin en hoe kunnen we bewustwording en signalering verbeteren? En hoe moet vervolgens coaching en begeleiding worden ingericht? Het advies van de Klankbordgroep heeft een duidelijk doel: het leven van jonge mantelzorgers zo prettig, licht en normaal mogelijk maken en vooral voorkomen dat zij zelf onnodig het “kind van de rekening” worden.
Lees meer in het advies Jonge Mantelzorgers – Advies-VO-Klankbordgroep-JMZ-Pro juni 2021 met bron en meer info op https://www.jmzpro.nl

Financiële kwetsbaarheid van mantelzorgers – beleid voor gemeenten – 2021 Maart
Een life event, zoals het verlenen van mantelzorg, kan van grote invloed zijn op de financiële situatie. Mantelzorgers lopen een verhoogd risico op armoede problematiek en sociale uitsluiting.
Als gemeente heeft u de opdracht om mantelzorgers te ondersteunen en te voorkomen dat zij overbelast raken of in de financiële problemen raken. Het is belangrijk dat de gemeenten hier integraal beleid op ontwikkelen. Movisie zette de financiële kwetsbaarheid op een rij in de flyer Financiele kwetsbaarheid mantelzorgers – flyer voor gemeenten – Movisie maart 2021

Waarde van mantelzorg is 22 miljard per jaar – 2020 Maart
Voor het eerst is berekend wat de waarde van mantelzorg is voor de maatschappij: 22 miljard per jaar. Dit is niet gratis. De uren die je als mantelzorger besteedt aan zorg, kun je bijvoorbeeld niet werken. En val je als mantelzorger uit? Dan zijn de kosten om dit op te vangen nóg hoger.
Mantelzorgers goed ondersteunen loont dus, zo blijkt uit het onderzoek dat Ecorys heeft uitgevoerd in opdracht van MantelzorgNL.
Aantal uren mantelzorg
In totaal besteedden in 2019 vijf miljoen mantelzorgers 1,5 miljard uren aan mantelzorg. Dit komt overeen met 850.000 full time arbeidsjaren.
De 22 miljard is opgebouwd uit:
20 miljard uren die mantelzorgers besteden aan zorg
1,8 miljard aan kosten, zoals reiskosten
Als je als mantelzorger niet zou zorgen, dan zou die tijd je iets anders op kunnen leveren. Zo zou je bijvoorbeeld (meer) kunnen werken en daardoor meer inkomsten hebben of een opleiding kunnen volgen.
Ongekende waarde
Het onderzoek laat de ongekende waarde zien van de inzet van mantelzorgers in Nederland. Want als mensen niet voor hun naasten zouden zorgen, bedragen de kosten voor de maatschappij 32 tot 44 miljard euro. De maatschappelijke kosten om een mantelzorger door een zorgprofessional te laten vervangen, zijn namelijk 70% tot 100% hoger.
Dit onderstreept het maatschappelijke belang van mantelzorg en het belang om mantelzorgers te ondersteunen, met name om overbelasting en risico op uitval te voorkomen.
Bron (5 maart 2021) en meer informatie https://www.mantelzorg.nl
Lees meer in Waarde van mantelzorg is 22 miljard per jaar en De Maatschappelijke Waarde van Mantelzorg en MantelzorgNL factsheet 2021 De waarde van mantelzorg in cijfers

Blijvende bron van zorg over de informele hulp van mantelzorgers en vrijwilligers – 2020 December
Het beroep op mantelzorgers nam de afgelopen jaren toe blijkt uit een onderzoek van het SCP. Met name het aandeel mantelzorgers van mensen met psychische problemen groeide. In dit onderzoek beschrijven zij de ontwikkelingen in de informele hulp tussen 2014 en 2019. Zij keken naar de opvattingen over informele hulp, de aantallen helpers, de veranderingen in zwaarte van het geven van mantelzorg, de ondersteuning die mantelzorgers krijgen en naar de ervaringen van vrijwilligers in de zorg en ondersteuning. Lees meer in SCP – Blijvende bron van zorg – Ontwikkelingen in het geven van informele hulp 2014 – 2019

Mantelzorgers in loondienst bij zorgorganisatie – 2020 Juli
Zorgorganisaties nemen voor het eerst mantelzorgers in loondienst, voor een paar uur per week. Ze spelen daarmee in op de vergrijzing en het oplopende personeelstekort onder zorgverleners. De mantelzorgers krijgen 10 tot 15 euro per uur om voor hun naaste te zorgen.
Al langer kunnen familieleden zich voor bepaalde zorgtaken laten inhuren via een persoonsgebonden budget. Het in loondienst nemen is een volgende stap. Cicero Zorggroep heeft in zijn verpleeghuislocaties in Zuid-Limburg inmiddels veertien mantelzorgers in dienst. Die zorgen maximaal zes uur per week voor een naaste. De zorgorganisatie wil uiteindelijk driehonderd mantelzorgers op de loonlijst hebben. Thuiszorgbedrijf Informeles in Zoetermeer heeft al zo’n tweehonderd ‘ondersteuners individuele zorg’ in loondienst.
Het ministerie van Volksgezondheid en belangenvereniging MantelzorgNL hebben hun bedenkingen. Zorgverzekeraars Nederland waarschuwt dat van mantelzorg ‘geen verdienmodel moet worden gemaakt’.
Volgens bestuurder Kina Koster van Cicero Zorggroep komt deze nieuwe trend de zorg juist ten goede. ‘De bewoners gedijen bij de extra aandacht. Dat we hiermee op de goede weg zitten, is in deze coronacrisis voor ons alleen maar duidelijker geworden.’
Fatos Ipek-Demir geeft aan dat het een mogelijkheid is voor veel migranten omdat vrouwelijke (migranten)mantelzorgers de hoogste prijs betalen als mantelzorger.
Lees meer over de pro’s en contra’s en de dilemma’s in Mantelzorgers in loondienst bij zorgorganisatie en Limburgse instelling betaalt voor mantelzorg – Wij zien dat het onze bewoners goed doet en Betaalde mantelzorg – Verken en bespreek het MET mantelzorgers en Geef mantelzorgers geen contract maar steun en De waarde van mantelzorg zit in de relatie die je met elkaar hebt – MantelzorgNL

Aanbevelingen voor het verbeteren van respijtzorg Clémence Ross – 2020 januari
Aanjager respijtzorg Clémence Ross onderzocht samen met gemeenten, zorgverzekeraars en zorgaanbieders hoe het komt dat vraag en aanbod van respijtzorg onvoldoende op elkaar aansluiten. Respijtzorg als onderdeel van mantelzorgondersteuning geniet veel belangstelling. Er is veel onderzoek uitgevoerd en er zijn veel initiatieven. Toch blijkt respijtzorg in de praktijk nog onvoldoende benut te worden om overbelasting van mantelzorgers tegen te gaan. Daarom werd een aanpak gekozen die zicht geeft op de belemmeringen die mensen bij de inzet van respijtzorg in de praktijk ervaren. Er is een vorm van actie-onderzoek uitgevoerd bij vier gemeenten die belangstelden in de verbetering van respijtzorg. Uitgangspunt bij de uitvoering van deze praktijkinterventies was de conclusie uit de oriëntatiefase dat de inzet van respijtzorg in Nederland wordt versterkt wanneer deze eerder, makkelijker en meer op maat wordt ingezet.

De aanbevelingen

Toegang respijtzorg moet beter: Respijtzorg kan in Nederland veel meer mantelzorgers helpen wanneer de toegang vanuit het sociaal domein verbetert.
Richten op behoefte doelgroepen: Met een sterkere gerichtheid op de behoefte van doelgroepen komen gemeenten beter in positie om met zorgaanbieders en verzekeraars arrangementen te maken met een evenwichtige verdeling van kosten en opbrengsten.
Er is veel mogelijk binnen het stelsel : Het stelsel met regelgeving uit vier wetten is zeker een obstakel; toch blijken er in de praktijk mogelijkheden te zijn om deze obstakels te overwinnen.
Goede voorbeelden in waaier gebruiken : Een aantal goede voorbeelden zijn geordend naar gemeenten, zorgaanbieders en verzekeraars en opgenomen in een waaier die de voorbeelden overzichtelijk en tastbaar presenteert.
Versterking respijtzorg moet in de praktijk gefaciliteerd worden Respijtzorg zal vooral in de praktijk verder versterkt moeten worden. De kennis en de tools zijn er. Daarom verdient het aanbeveling de inzet van de Minister om respijtzorg aan te jagen, voort te zetten door de inzet van faciliteiten die partijen helpen de belemmeringen in de praktijk op te lossen.
Acties om de versterking van respijtzorg voort te zetten

Lees meer in haar Eindrapport Respijtzorg landelijke aanjager Clemence Ross – Januari 2020 . In de Waaier respijtzorg zijn goede voorbeelden uit de praktijk opgenomen: Waaier van goede voorbeelden respijtzorg nav Rapport Clemence Ross – Januari 2020

Voor veel gemeenten is slechte toegang tot respijtzorg bewust beleid. Gemeenten zijn bang voor een onbeheersbare vraag als de deur voor een adempauze voor mantelzorgers wijder wordt opengezet. Wachtlijsten en administratieve procedures zijn grote belemmeringen.
De complexiteit van de regelgeving vanuit vier wetten maakt het er ook niet makkelijker op. Het gaat om de Wmo, de Zorgverzekeringswet (Zvw), de Wet langdurige zorg (Wlz) en de Jeugdwet. Probleem is ook dat de mantelzorger zich vaak niet bewust van het feit dat hij/zij mantelzorger is. Gemeenten en beleidsbepalers zijn op hun beurt onvoldoende bewust van de mogelijkheden tot respijtzorg. Het wringt ook dat de mantelzorger geen positie heeft. Zodra een diagnose of zorgvraag van een cliënt wordt gesteld, moet er direct aandacht voor de mantelzorg zijn, luidt dan ook een van de aanbevelingen. Ook moet een brede variatie aan respijtzorg worden geboden: ‘van logeervoorzieningen tot tijdelijke extra huishoudelijk ondersteuning of hulp van een vrijwilliger thuis’. Lees meer in Respijtzorg bewust niet goed door gemeenten geregeld

Mensen met dementie langer thuis door logeerhuis – juni 2019
Om mantelzorgers van thuiswonende mensen met dementie zo nu en dan te ontzien, zette stichting WarmThuis het logeerhuis op. Tot drie weken kunnen de mensen met dementie logeren. Uit de resultaten van afgelopen vijf jaar blijkt dat de logees hierdoor een half jaar tot een jaar langer thuis kunnen wonen. Lees meer in Mensen met dementie langer thuis door logeerhuis

D66 en VVD presenteren plan logeerzorg – juni 2018
Als iemand een paar dagen per week in een verpleeghuis woont, kan hij of zij wennen aan een zorginstelling en kan de mantelzorger of wijkverpleegkundige tot rust komen. Nu zijn de mogelijkheden om structureel in een zorginstelling te logeren beperkt. Mensen kunnen tijdelijk in een verpleeghuis verblijven als ze moeten herstellen na een val of als de mantelzorger op vakantie is, maar een vast aantal dagen per week logeren kan nog niet.” VVD-Kamerlid Sophie Hermans: “Thuis wonen en een paar dagen per week logeren, om je mantelzorger even wat tijd voor zichzelf te geven en zelf vast een beetje wennen aan het verpleeghuis. Dat is de bedoeling van logeerzorg. Lees meer in Logeerzorg – Langer thuis dankzij het parttime verpleeghuis – D66 en VVD – juni 2018

Informele hulp bij dementie thuis – Onderzoek naar de stand van zaken, de kansen en de knelpunten – Verweij Jonker Instituut – 2019
Wat begon als een onderzoek naar georganiseerd vrijwilligerswerk voor huishoudens met dementie groeide uit tot een analyse van de mogelijkheden én onmogelijkheden van informele hulp aan huis. Wij zochten uit wat er in Nederland aan informele hulp aan huis wordt georganiseerd. Ook werden experts en mensen uit de praktijk gevraagd wat informele helpers moeten weten om mensen met dementie langer, beter, veiliger of prettiger thuis te laten wonen. De focus in dit rapport ligt op het netwerk van informele zorg rondom mensen met dementie en hun mantelzorgers. Opvallend veel buurt- en straatgenoten en bezoekers zijn spontaan actief bij mensen met dementie thuis. Maar er zijn weinig vrijwilligers die vanuit een organisatie hulp bieden.

Ze zochten op vier plaatsen uit wat het oplevert als je wel vrijwilligerswerk rond mensen met dementie thuis organiseert. Er vallen lessen te trekken uit de manier van werken van het Kenniscentrum Mantelzorg Almere, het Odense huis in Amsterdam, Hulp bij Dementie in Limburg en Ketenzorg Dementie op Goerree-Overflakkee.

Aan welke randvoorwaarden valt te denken als je informele hulp wilt versterken? Hoe is de financiering geregeld? Wat vinden de mantelzorgers ervan? Hoe bevalt het de vrijwilligers zelf? In dit rapport vatten ze de bevindingen samen en geven we tips aan organisaties die het leed achter de voordeur willen verzachten en meer goede informele hulp willen organiseren rond mensen met dementie.
De bevindingen van dit onderzoek zijn samengevat in een handreiking met tips voor organisaties die met vrijwilligers, buurt- en straatgenoten en andere informele helpers werken aan het welzijn en de kwaliteit van leven in huishoudens met dementie.
Daarnaast hebben zij een factsheet ontwikkeld waarin de focus ligt op de informele hulp aan mensen met dementie met een migratieachtergrond.
Lees meer in Informele hulp bij dementie thuis Verweij-Jonker 2019 en de Diversiteit bij informele hulp bij dementie of op https://www.verwey-jonker.nl/publicaties en https://www.kis.nl

Combinatie arbeid en mantelzorg gaat vaak goed, maar intensieve mantelzorgers ervaren wel een lagere kwaliteit van leven – SCP – 2019
Dit blijkt uit de publicatie Werk en mantelzorg – kwaliteit van leven en het gebruik van ondersteuning op het werk.

Een kwart van de 16-69-jarigen combineert een baan van 12 uur per week of meer met het geven van mantelzorg (bijna twee miljoen mensen).
Ruim 70% van de werkende mantelzorgers vindt arbeid en mantelzorg goed te combineren.
Een op de vijf taakcombineerders geeft intensieve mantelzorg (wekelijks minimaal 8 uur).
Intensieve mantelzorgers met een baan ondervinden een relatief lage kwaliteit van leven (veel tijdsdruk of ontevreden met hun leven).
Er zijn aanwijzingen dat bij intensieve helpers het contact met de leidinggevende en flexibel werk de ervaren tijdsdruk kunnen verminderen.
Werkende mantelzorgers nemen vaker vakantiedagen op dan zorgverlof.

Dit blijkt uit een onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). De studie is gebaseerd op een enquête naar informele zorg, waaraan ook ruim 3800 werkenden meededen. Het onderzoek geeft meer zicht op de kwaliteit van leven en de rol van de ondersteuning op het werk en de zorgsituatie daarbij.
Een kwart van de 16-69-jarigen combineert arbeid en mantelzorg
Een op de drie werkende vrouwen en een op de vijf werkende mannen geeft mantelzorg. Het gaat om alle hulp aan mensen in de directe sociale omgeving in verband met gezondheidsproblemen. Mannen met een zorgtaak werken 39 uur per week en geven 6 uur mantelzorg (samen 45 uur); vrouwen die beide combineren besteden hieraan 34 uur per week (28 uur werk en 6 uur mantelzorg). Werkende mantelzorgers geven vooral hulp aan een (schoon)ouder (55%), bijna een op de tien (9%) aan de partner en 7% aan zijn of haar kind.
Arbeid en mantelzorg vaak goed te combineren
Een op de drie werkende mantelzorgers helpt (ook) op of na een werkdag. Van hen wordt een op de drie weleens op het werk gebeld voor of door de persoon die ze helpen en moet een op de zeven weleens weg van het werk vanwege de hulpbehoevende. Ruim zeven op de tien (73%) van de werkende mantelzorgers kan naar eigen zeggen arbeid en mantelzorg goed combineren.
400.000 werkenden geven intensief hulp aan hun zieke naaste
Ongeveer 20% van degenen die arbeid en mantelzorg combineren helpt intensief (wekelijks minimaal 8 uur). Het gaat om circa 400.000 mensen. Gemiddeld werken zij 31 uur per week en helpen zij 21 uur (samen 52 uur). Mannen die werk en intensieve hulpverlening combineren zorgen vaak voor hun partner, vrouwen vooral voor (schoon)ouders.
Intensieve mantelzorgers zijn meer ontevreden met het leven en ervaren vaker tijdsdruk
Werkenden die intensief helpen zijn substantieel minder tevreden over hun leven en ervaren meer tijdsdruk. Dit geldt ook voor mantelzorgers van iemand met een psychische beperking. Tot slot voelen ook mensen die vinden dat zij de hulp wel móeten geven zich vaker onder tijdsdruk staan.
Lees meer in de publicatie Werk en Mantelzorg SCP 2019

Trends vrijwilligerswerk in de zorg – 2018
Wat zijn relevante trends en ontwikkelingen op het gebied van vrijwilligers in de zorg?

1.De vraag naar inzet van vrijwilligers neemt toe.
2.De inhoud van werkzaamheden van vrijwilligers verandert in meer welzijn en ondersteuning op maat en het verrichten van allerlei hand- en spandiensten.
3.De grenzen van de werkzaamheden van beroepskrachten liggen minder vast. Ze bewegen meer mee met de veranderende wensen.
4.Het wordt steeds lastiger vrijwilligers te vinden en te binden.
5.Het huidige vrijwilligersbestand vergrijst en de toekomstige vrijwilligers zullen steeds diverser zijn in hun motieven, wensen en behoeften.
6.De morele druk op familieleden om óók een (vrijwillige) bijdrage te leveren neemt toe.
7.Er ontstaat discussie over het ‘betalen’ van vrijwilligers voor specifieke taken en/of over het aanbieden van betaalde welzijns- en ondersteunende diensten.
8.Er is meer behoefte aan maatjesvrijwilligers omdat hulpvragen steeds complexer worden.
9.De beschikbaarheid van vrijwilligers verbreedt van regelmatige naar ook meer incidentele inzet. Daarnaast is er meer vraag naar 1 op 1 activiteiten met bewoners.

Veranderende werkzaamheden
Niet alleen getalsmatig is er steeds meer vraag naar vrijwilligers, de inhoud van het werk verandert ook. Cliënten willen hun leven zoveel mogelijk op hun eigen manier voortzetten. Vooral hierbij is grote behoefte aan (de inzet van) vrijwilligers: zij kunnen een cliënt bezoeken, met hem of haar een wandeling of uitstapje maken en helpen bij praktische klussen. Tegelijkertijd is het lastig om voldoende vrijwilligers te vinden. Daardoor is het voor zorgorganisaties ook moeilijk om op vragen of wensen van cliënten in te gaan. Vrijwilligers zijn in zekere zin ‘een middel’ om het cliënten naar de zin te maken.
Lees over in het Manifest-vrijwillige-zorg-hulp-en-ondersteuning-een-onmisbaar-kapitaal

Burgerinitiatieven
Burgerinitiatieven vormen een belangrijke en interessante ontwikkeling die er voor kan zorgen dat mensen zich minder eenzaam voelen en langer thuis blijven wonen. Lees meer in de Infographic Burgerinitiatieven-in-zorg-en-welzijn ofwel zorgcoöperaties uit de praktijk, inclusief verhalen en video’s van initiatiefnemers. Zo heb je in één document alles bij elkaar ter inspiratie!
Meer lezen? Lees meer in Het verhalenboek – waain mensen een boekje opendoen over hun burgerinitiatief
Bron en informatie https://www.zorgvoorbeter.nl dd december 2018

Aandeel informele helpers – 2016
Ruim een derde van de 16-plussers (36%) geeft informele hulp. Dat zijn circa 5 miljoen mensen. De meeste van hen geven mantelzorg (32%). Mantelzorg is hier ruim opgevat. Het gaat om persoonlijke verzorging, huishoudelijke hulp, maar ook om vervoer, administratieve hulp of emotionele steun. Er zijn ruim 1 miljoen vrijwilligers actief in de hulp of ondersteuning (8,5% van alle 16-plussers). Daaronder scharen we ook incidentele vrijwilligers en vrijwilligers die niet via een organisatie actief zijn. Lees meer in SCP Factsheet Informele hulp 2016

Kwetsbare ouderen missen informele zorg in dorp – 2016
Ook kwetsbare ouderen in dorpen krijgen niet de hulp die ze nodig hebben.

Zo’n 90 procent van dorpelingen vindt het ‘goed wonen’ bij hen in het dorp. Slechts een kleine minderheid vindt dat het slecht gesteld is met de leefbaarheid van het dorp.

Toch leiden prettige omgangsvormen en sociale harmonie niet per definitie tot hulp voor ouderen die daar het meest behoefte aan hebben. Fysiek kwetsbare of beperkte ouderen krijgen relatief veel hulp aangeboden. Maar, ruim 20 procent heeft geen dorpsgenoten die zij om hulp kunnen vragen. Hoewel dorpsbewoners meer ‘informele hulp’ ontvangen naarmate ze ouder worden, zegt 40% van de 85-plussers meer hulp nodig te hebben.

De informele zorg of burenhulp die de meest kwetsbare ouderen – hoogbejaarden met een laag inkomen – bereiken, is vaak niet voldoende. Zij krijgen minder hulp dan ouderen met een gemiddeld of hoog inkomen en geven vaak aan dat zij geen behoefte hebben aan hulp van anderen. Deze combinatie zou kunnen duiden op een sociaal isolement’, schrijft sociaal psycholoog Lotte Vermeij in haar rapport. De onderzoekster vermoedt dat een dorpsbewoner net als een stedeling gesteld is op privacy en rust.
De resultaten komen uit het rapport ‘Kleine gebaren’ van het SCP. Onderzoekster Lotte Vermeij gaat in op het belang van dorpsgenoten voor ouderen op het platteland. De publicatie beschrijft de manier waarop ouderen de lokale gemeenschap waarderen. Wat zijn de dagelijkse problemen die zij in hun leven ervaren? Welke rol speelt het sociale contact in het dorp? Hoeveel hulp ontvangen ouderen? Lees meer in SCP Kleine gebaren Informele zorg platteland febr 2016

Manifest:Een onmisbaar kapitaal – 2018
Nederland heeft een sterke traditie van vrijwilligerswerk. Zeker 1 miljoen vrijwilligers zijn het nodige steuntje in de rug van mensen in een kwetsbare
situatie. Een groot aantal organisaties hebben in een manifest verklaard: We zetten ons in voor de ondersteuning van een ander. We hebben aandacht voor de mens en tijd voor een goed gesprek. Brengen rust, ontspanning en waardering. Door iemand die vrijwillig bij je langskomt, voel je weer dat je gezien wordt en er helemaal bij hoort. Vrijwillige zorg, hulp en ondersteuning zijn
daarmee van onschatbare en onmisbare waarde naast de beroepsmatige zorg en de mantelzorg van familie en andere naasten. Lees meer in Manifest Vrijwillige zorg – hulp en ondersteuning; een onmisbaar kapitaal juni 2018

Eén op vier jongeren is mantelzorger
Eén op de vier jongeren onder de achttien is mantelzorger voor een broer, zus of ouder, volgens ‘Opgroeien met zorg’ van Mezzo. Mantelzorg beleid gaat meestal uit van oudere, partners die de mantelzorg verlenen. ‘Mantelzorgen op jonge leeftijd is niet alleen zorg dragen voor, maar ook zorgen maken over bijvoorbeeld je zieke broer of moeder.’ Lees meer in Eén op vier jongeren is mantelzorger

Jonge mantelzorgers – hun studie en hun mantelzorgtaken
Hoe combineren jongeren in de provincie Groningen een studie met mantelzorgtaken? Welke rol is hierbij weggelegd voor de onderwijsinstellingen? Laat je inspireren door de verhalen en mooie voorbeelden! Wat weten we over jongeren die studie en mantelzorg combineren? Wat zijn de gevolgen en wat vraagt dit eigenlijk van onderwijsinstellingen? Zien we ze wel? Mantelzorg Groningen heeft er in december 2019 een Nieuwsbrief aan besteed. Lees meer in Jonge mantelzorgers – hun studie en hun mantelzorgtaken en op https://mantelzorggroningen.nl/

NB. Deze website wordt ingaande 2020 niet meer actueel gehouden.